امضا علامتی است که اشخاص معمولاً برای منتسب کردن یک سند یا نوشته به خود در ذیل آن درج می‌کنند. مثلاً فروشنده‌ی خانه ذیل قرارداد فروش و رئیس دانشگاه ذیل مدرک تحصیلی را امضا می‌کنند و با امضای خود به آن سند اعتبار می‌دهند. مهر نیز عبارت‌ است‌ از قطعه‌‌ای فلزی‌ یا چوبی‌ یا لاستیکی و… که‌ روی‌ آن‌ اسم‌ یا علامتی حکاکی‌ شده‌ و به‌جای‌ امضا یا همراه با امضا به‌کار می‌رود. حتما خودتان از این مهرها استفاده کرده اید و یا در هنگام مراجعه به مراکز خرید آنها را دیده اید…

هر تقلید از امضای دیگری جعل نیست. شبیه‌سازی امضا در صورتی جعل محسوب می‌شود که در ذیل یک نوشته باشد و نشان‌دهنده‌ی انتساب مندرجات آن سند به صاحب امضا باشد. پس جعل امضا جرم مستقلی نیست و به‌صورت جعل سند و نوشته ظاهر می‌شود. امّا اهمیت مهر از نظر قانون‌گذار به‌حدّی است که نه‌تنها استفاده از مهر دیگری بدون اذن او، بلکه صرف ساختن مهر را نیز جرم دانسته است، حتی اگر از آن مهر هیچ‌گاه استفاده نشود. حال اگر کسی مهر جعلی بسازد و سپس خود او یا شخص دیگری از آن مهر مجعول استفاده کند، دو عمل مجرمانه واقع شده است. یعنی هم جعل و هم استفاده از مهر جعلی…

نحوه‌ی تشخیص امضای مجعول

با توجه به این‌که هر شخصی دست‌خط مخصوص خود را دارد و عادات تحریری و نحوه‌ی قلم به‌دست گرفتن اشخاص مثل هم نیست، چنانچه شخصی بخواهد امضای دیگری را شبیه‌سازی کند، کارشناسان خبره دادگستری می‌توانند امضایی را که اصالت آن محل تردید است، با امضائاتی که اصالت آن‌ها مسلّم است، از نظر فنّی مقایسه نموده و با تمرکز و دقت ذرّه‌بینی روی محلّ لغزندان قلم بر کاغذ، پرتاب‌ها و انحناهای غریزی، میزان فشار قلم بر کاغذ و… تشخیص دهند که آیا امضای مورد ادعای جعل، واقعا توسط کسی که امضا منسوب به اوست، تحریر شده یا توسط شخص دیگر…. اینست که تقریبا می توانند واقع را تشخیص دهند .

مجازات جعل امضا

مطابق ماده ۵۲۳ قانون تعزیرات (مصوب ۱۳۷۵) ساختن امضای اشخاص اعمّ از رسمی و غیررسمی جرم است. اما مجازات آن بسته به این‌که مهر یا امضای چه شخص یا مقامی جعل شده باشد، متفاوت است: چنانچه مهر یا امضای مقام رهبری یا روسای قوای سه‌گانه به‌اعتبار مقام آن‌ها جعل شود یا با علم به این‌که این مهر یا امضا جعلی است، مورد استفاده قرار گیرد، مجازات آن سه تا پانزده سال حبس است. اگر کسی امضا یا مهر معاون اول رییس‌جمهور یا اعضای شورای نگهبان یا نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا مجلس خبرگان یا قضات یا یکی از روسا یا کارمندان و مسئولین دولتی را از حیث مقام رسمی آن‌ها جعل کند، به حبس از یک تا ده سال محکوم خواهد شد. اگر امضای مقامات مذکور در اسنادی که ارتباطی به موقعیت شغلی آن‌ها ندارد و مرتبط با مسائل شخصی آن‌هاست، جعل شود (مثل جعل یک فروش‌نامه‌ی عادی یا جعل در سند ازدواج) همانند جعل امضای اشخاص عادی است که توضیحات مطابق ماده ۵۳۶ قانون تعزیرات، مجازات آن ۶ ماه تا ۲ سال حبس یا پرداخت سه تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی می‌باشد.